برهنگی غرب؛ پیشرفت؟ یا... پنهان کردن خدا؟

لباس را می توان خانه نخست انسان دانست چرا که هر کسی پیش از زیستن در فضای جغرافیایی یک چهاردیواری به نام خانه، در لباس و پوشش خود مسکن دارد و محفوظ است.

 

لباس یکی از نعمات الهی است که در کارکردهای اولیه خود موجب حفاظت انسان از گرما و سرما، عفت و حیا بخشی و زینت دادن و آراسته کردن فرد می شود.

 

اما همانطور که ذکر شد این ثمرات کارکردهای نخست لباس محسوب می شوند و ساده انگاری است که علت و ریشه پوشش را در همین سه مورد خلاصه کنیم؛ تفاوت پوشش میان اقشار و طبقات متفاوت جامعه، روستاییان و شهرنشینان، مناطق مختلف یک کشور، قسمت های متفاوت جغرافیایی جهان، اثبات کننده این مدعا است که زمینه های دیگری در انتخاب لباس نقش دارند پس می بایست به دنبال کارکردهای ثانویه پوشش و عوامل تاثیرگذار در نوع لباس مردم یک کشور برآمد.

 

پیش از آن می بایست به تعریف لباس پرداخت، موضوعی که برای همه جا افتاده است، لباس صرفا یک تن پوش برای پوشیدگی بدن محسوب می شود اما میزان و حد و مرز این پوشیدگی در این واژه صریحا مشخص نیست اما با اندک تاملی در ریشه یابی این واژه می توان به علت انتخاب این عنوان برای این مسئله و کارکرد مورد انتظار پیشینیان از این واژه پی برد.

 

لباس در عربی از ریشه "لبس" است که به معنای اشتباه افتادن، چیزی را به چیز دیگر همانند پنداشتن و چیزی را به جای چیز دیگر گرفتن است پس لبس در عربی مفهوم "شبهه و اشکال و عدم وضوح" را می رساند؛ تلبیس و التباس نیز در فارسی به معنی "عوض کردن و به صورت دیگر در آوردن و به اشتباه انداختن" به کار رفته است.

 

در فارسی برای لباس واژه هایی چون " تن پوش"، "پوشش" و "پوشاک" به کار رفته است که همگی از مصدر پوشیدن گرفته شده و به معنای پنهان کردن و از نظر دور کردن است، پس مشخص می شود که مفهوم لباس و پوشش نزد گذشتگان ما، هم چون اعراب پنهان کردن تن بوده است.

 

در بررسی این مفهوم در زبان انگلیسی به واژه "Dress" و "clothes" می رسیم؛ واژه Dress از ریشه لاتینی "Directus" گرفته شده است که معانی چون "مستقیم کردن، مرتب ساختن، آماده کردن، آراسته کردن و زینت دادن" از آن استنباط می شود؛ آنگاه همین واژه به معنای پوشش و پوشیدن به کار رفته است؛ پس با اندک تاملی به سادگی مشخص می شود که انتظار مردم این فرهنگ از این واژه تنها آراسته شدن و زینت بخشی است.

 

در فرهنگ کشور فرانسه لغت " Habit" به معنای رخت و لباس و جامه آمده است که در ریشه یابی این واژه به مفاهیمی چون مسکن طبیعی برمی خوریم؛ همانگونه که در ابتدا اشاره شد لباس مسکن نخست هر انسان است که فرانسوی ها همین مفهوم و کارکرد را برای انتخاب واژه برگزیده اند.

 

با توجه به بررسی مختصر انجام شده در ریشه این مفهوم در کشورهای مختلف، به سادگی تاثیر فرهنگ و جهان بینی مردم هر منطقه در انتخاب نوع پوشش را درمی یابیم.

 

زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی از جمله عوامل تاثیرگذار در نوع پوشش مردم هر کشور می باشد اما در نگرشی وسیع تر در می یابیم که فرهنگ و اندیشه هر ملت بازتاب مشخصی در انتخاب نوع لباس دارد که در نوع خود می تواند سایر زمینه های دیگر را دربرگیرد.

 

مقصود از فرهنگ، کلی ترین نگرش و بینش یک جامعه نسبت به جهان است که برداشت و معنای مشخصی از انسان و جایگاه او در هستی را تعیین می کند که مشمول جهان بینی آن ملت می شود.

 

با توجه به زمینه های بیان شده می توان لباس هر ملت را پرچم فکر و اندیشه و فرهنگ، جهان بینی و نوع نگرش آن به انسان دانست و با این تفاسیر علت برهنگی و عریانی غرب و پوشیدگی لباس شرقی که البته در تشعشع تاثیرات اروپا و غرب قرار گرفته است مشخص می شود.

 

متاسفانه در دنیای سکولار دین گریز امروز که فرهنگ و اندیشه غرب خوراک فکری بسیاری از جوامع شرقی از جمله کشورهای اسلامی، شبه جزیره هند، آسیای جنوب شرقی و بخش هایی از افریقا شده است علت و ریشه این برهنگی و عریانی، پیشرفته و صنعتی بودن غرب تلقی شده و این ساده لوحی است که بیندیشیم گذشتگان ما توانایی دوخت لباس های کوتاه و تنگ را نداشتند و تنها مدرنیته قادر به این امر قبیح است.

 

دلایلی چون نبود چرخ خیاطی، سرد بودن هوا، ارزان بودن پارچه و عدم اشتغال بیرون از منزل در گذشته، بهانه های خنده آوری برای توجیه عریانی امروز غرب است؛ پس آنچه که لباس دنیای مدرن را به برهنگی کشانده است تنها بینش و نگرش آن نسبت به انسان و جایگاه او است که این جهان بینی بعد از قرون وسطی و بویژه پس از رنسانس رایج شد که این نگرش ابتدا با سبکی به عنوان "اومانیسم" در هنرهایی چون نقاشی و به خصوص مجسمه سازی تبلور پیدا کرد که نمایان کردن بخش های ناپیدای جسم، از شاخصه های اصلی این سبک هنری بود که بعد از آن به عنوان مکتبی رایج قرار گرفت.

 

در دنیای مدرنیته ی غرب که خدا جایگاهی ندارد و محوریت با انسان و خواستن های او است، جسم و مادی گرایی از جمله ارزش های مهمی محسوب می شوند که انسان لذت جو در جهت اغنای نیازهای خود به استفاده ی هرچه بیشتر این تن در هر زمان و مکان برآمده است؛ بنابراین لباس برای او تنها مفهوم جلوه گری وزیباتر شدن را دارد؛ ترکیب عریانی و پوشیدگی که در روانشناسی نیز به عنوان محرک جنسی شناخته می شود در طراحی های غربی به شدت آشکار است.

 

در واقع آنچه محور مدگرایی و طرح های لباس امروزی قرار گرفته است جنسی گرایی و جلوه گری است که طراحان برای تبلیغات و فروش حداکثری خود به طور ویژه ای به این مقوله می پردازند و متاسفانه هجمه ی تهاجمات فرهنگی بیگانه در راستای تهی کردن شرقیان از ارزش ها و پوچ انگاری هویت خود که در نتیجه دنباله روی دیکته های غرب را در پی خواهد داشت موجب تاثیرگذاری فرهنگ پوششی غرب بدون خدا در میان مردم شرقی که هنوز خوشبختانه مملو از ارزش های اعتقادی هستند شده است.

 

ناآگاهی، از  جمله عوامل مهم این تاثیر پذیری می باشد چرا که بسیاری از دختران و پسران جوان صرفا برای اغنای نیاز طبیعی زیبا و شیک بودن دنباله روی این فرهنگ نیمه عریانی در پوشش شده اند در حالیکه از هویت و باطن این لباس ها ناآگاه هستند و علمی به نمادگرایی های جنسی این لباس ها که زاییده ی غرب است ندارند.

 

بنابراین افزایش آگاهی، مقابله با تهاجمات فرهنگی، ایجاد خوراک فکری و فرهنگی مناسب، افزایش معنویت و رشد ایمان در بستر جامعه، اغنای نیاز شیک بودن در چارچوب اعتقادات و تولید پوشاک عقلانی و مناسب با ملیت و دین از جمله راهکارهای مناسب جهت تصحیح پوشش های برگرفته از غرب است.